Problem kredytów frankowych w Polsce jest od lat przedmiotem publicznych dyskusji. Obecnie wydaje się, że ważność, a raczej nieważność tych umów kredytowych, została potwierdzona przez orzeczenia Trybunału Sprawiedliwości UE i polskie sądy. Niemniej jednak na horyzoncie pojawiają się nowe wyzwania prawne, które będą musieli rozważać sędziowie. Dotyczy to umów kredytów złotowych, które oparte są na stawce WIBOR, i ich zgodności z przepisami dotyczącymi ochrony konsumentów. Poza tym, na rynku bankowym i pozabankowym pojawiło się także inne zagrożenie w postaci sankcji kredytu darmowego.
Sankcja kredytu darmowego jest instytucją przewidzianą przez ustawodawcę w artykule 45 ustawy o kredycie konsumenckim. W praktyce oznacza to, że jeśli bank nie spełnia określonych obowiązków informacyjnych wobec kredytobiorcy przed zawarciem umowy kredytu, kredytobiorca konsument ma prawo do zwrotu kwoty kredytu odpowiadającej kapitałowi, bez konieczności płacenia odsetek lub innych kosztów, które przewidziane są w umowie kredytu. W efekcie taki kredyt zostaje udzielony przez bank bez dodatkowych opłat, stąd nazwa „sankcja kredytu darmowego”.
Umowy kredytowe, które mogą być objęte sankcją kredytu darmowego, muszą spełniać kilka kryteriów. Przede wszystkim kwota kredytu nie może przekraczać 255 550,00 PLN lub równowartości tej kwoty w walucie obcej. Umowa kredytu musi być zawarta po 18 grudnia 2011 roku, a kredytobiorcy muszą mieć status konsumenta. Co istotne, nawet osoby, które całkowicie spłaciły swoje kredyty, mogą ubiegać się o zwrot nadpłaconych środków, pod warunkiem, że od momentu spłaty minął nie więcej niż rok.
Sankcja kredytu darmowego może być stosowana do różnych rodzajów umów kredytowych, takich jak pożyczki, kredyty gotówkowe, kredyty mieszkaniowe, pod warunkiem, że spełniają wymienione kryteria.
W sytuacjach, w których bank nie spełnia swoich obowiązków informacyjnych w umowie kredytu, może dojść do zastosowania sankcji kredytu darmowego. Najczęstsze zarzuty odnoszą się do braku określenia w umowie całkowitej kwoty kredytu, rzeczywistej rocznej stopy oprocentowania, zasad spłaty kredytu i innych kosztów związanych z umową.
Sankcja kredytu darmowego może dotyczyć również części umów kredytów hipotecznych, zawartych w okresie od 19 grudnia 2011 roku do 21 lipca 2017 roku.
Aby skorzystać z sankcji kredytu darmowego, kredytobiorca musi złożyć pisemne oświadczenie do banku, w którym informuje o swoim zamiarze. W przypadku braku zgody ze strony banku, kredytobiorca może wystąpić do sądu o zwrot nadpłaconych kosztów kredytu. Tego rodzaju postępowania są znacznie krótsze w porównaniu do spraw tzw. frankowych i zwykle trwają od 1 do 2 lat. W przypadku sukcesu, kredytobiorca może otrzymać odsetki ustawowe za opóźnienie.
Sankcja kredytu darmowego ma na celu stworzenie zachęt do przestrzegania obowiązków informacyjnych przez kredytodawców oraz zwiększenie jakości usług finansowych dostępnych dla konsumentów. W konsekwencji, pozwala to na zwiększenie świadomości konsumentów i umożliwia im dokonanie bardziej świadomego wyboru w zakresie kredytów.
Autor: adw. Karolina Pilawska z Kancelarii Prawnej Pilawska Zorski Adwokaci