Zastrzał to stan zapalny opuszka palca, który powstaje w wyniku uszkodzenia naskórka. Jego przyczyną jest najczęściej drobny uraz lub wrastający paznokieć. Zastrzał palca powoduje infekcję bakteryjną, która objawia się bólem palca, zaczerwienieniem, obrzękiem i zbieraniem się ropy pod paznokciem. Leczenie zastrzału zależy od rozległości schorzenia i stopnia zajęcia tkanek wokół płytki. Najczęściej konieczna jest chirurgiczna interwencja, domowe sposoby leczenia ograniczają jedynie stan zapalny i łagodzą ból.
Zastrzał palca — przyczyny
Zastrzał to ostre zapalenie bakteryjne palca dłoni, które powstaje na skutek urazu, np. w trakcie prania, sprzątania, w wyniku głębokiego manicure, nieuważnego obcinania paznokci, zadrapania lub ukłucia opuszka palca. Zastrzał palca u nóg występuje rzadziej. Do zakażenia skóry może również dojść na skutek nieprawidłowego dbania o skórki wokół paznokci: zbyt mocne przycinanie, obgryzanie lub używanie niezdezynfekowanych nożyczek i obcinaczki. Zastrzałowi paznokcia sprzyja także długotrwałe i częste moczenie rąk, zaburzenia odporności o różnym podłożu oraz cukrzyca. Na zastrzał cierpią często osoby, które mają problem z wrastającym paznokciem, a także osoby starsze oraz dzieci. Zastrzał bywa nazywany również chorobą działkowców, ponieważ infekcja częściej rozwija się u osób wykonujących ręczne prace ogrodnicze.
Stan zapalny w palcu dłoni wywołują bakterie: paciorkowce , gronkowce, Pseudomonas, C. Albicans, które tworzą stan zapalny, a następnie zakażenie. Stan zapalny obejmuje skórę oraz tkankę podskórną, może szerzyć się nawet na struktury kostne, ścięgniste i stawowe.
Zastrzał palca – objawy
Zastrzał palca przebiega zwykle jako ostre zapalenie wału paznokciowego, ale może też być procesem przewlekłym. Objawy zastrzału palca to:
- pulsujący ból palca,
- obrzęk, zaczerwienienie,
- ropień,
- wrażliwość opuszki na ból,
- gorączka, dreszcze,
- jeśli zastrzał został wywołany pałeczką ropy błękitnej (Pseudomonas aeruginosa), widoczne będzie sinawe lub zielonkawe zabarwienie paznokcia i skóry, która go otacza’
Nieleczony zastrzał w palcu prowadzi do nasilania się stanu zapalnego. Opuchlizna palca zwiększa się, pojawia się również pulsujący ból paznokcia, a ucisk wału paznokciowego powoduje wypływanie treści ropnej. W dalszej kolejności może pojawić się gorączka, a nawet dreszcze. W skrajnych przypadkach zastrzał na palcu może skutkować groźnymi powikłaniami np. sepsą.
Zastrzał palca — sposoby leczenia
Zastrzału nie należy usuwać w domu – może zrobić to tylko chirurg, ponieważ konieczne jest nacięcie ropnia i zdrenowanie ogniska zakażenia. Jest to niezbędne, ponieważ stan zapalny może rozszerzyć się na okoliczne tkanki oraz palce, upośledzając zdolność poruszania dłonią, a nawet powodując martwicę. Inne komplikacje związane z zastrzałem palca to: zapalenie szpiku kostnego (zwłaszcza u dzieci i młodzieży), zapalenie powięzi (rozumiane jako zmartwiające zakażenia tkanek miękkich, NSTI) oraz posocznica, czyli sepsa – zagrażające życiu ogólne zakażenie krwi.
Patogeny skórne, będące przyczyną problemu przy zastrzale, reagują na penicyliny półsyntetyczne, cefalosporyny lub klindamycynę. Miejscowo lekarz może zalecić mupirocynę. W przypadku zakażenia szczepami gronkowca odpornymi na metycylinę (MRSA) stosuje się antybiotyk ostatniej szansy, wankomycynę.
Zastrzał palca – domowe sposoby
Domowe sposoby leczenia zastrzału mają za zadanie obkurczenie opuchlizny i przyspieszenie powstania ropnia. Jeśli jednak po dwóch dniach takiego leczenia nie nastąpi poprawa, należy wybrać się do lekarza. Polecane środki stosuje się w formie okładów.
- Siemię lniane lub rumianek – związki śluzowe z lnu działają na skórę zmiękczająco i łagodząco. Na zastrzał palca należy położyć gorący i wilgotny okład z gazy nasączonej przygotowanym na zimno naparem lub papkę z mielonych nasion namoczonych w wodzie, a najlepiej – w naparze rumianku. Papkę należy przykryć wełną, trzymać w cieple i zmieniać co pół godziny.
- Napary ziołowe – zwłaszcza herbatka z szałwii lekarskiej, rumianu rzymskiego czy nagietka lekarskiego (torebka lub łyżeczka suszu na szklankę wrzątku).
- Roztwór sody oczyszczonej – soda oczyszczona rozpulchnia skórę i ułatwia zbieranie się ropy. Łyżeczkę sody należy rozpuścić w szklance letniej wody, nasączyć roztworem gazę i owinąć nią palec.
- Glinka z olejkami eterycznymi – połączenie glinki kosmetycznej (najlepsza jest zielona) z odrobiną wody i kroplą olejku eterycznego z szałwii lekarskiej, lawendy wąskolistnej lub eukaliptusa gałkowego działa ściągająco i przeciwzapalnie.
- Maść ichtiolowa – ichtiol to produkt destylacji skał osadowych bogatych w substancje ropopochodne, zwłaszcza związki siarkowe o działaniu hamującym rozwój bakterii. Działa też obkurczająco. Maść ichtiolową stosuje się pod opatrunkiem w przypadku płytkich stanów zapalnych.
- Roztwór rivanolu – związkiem aktywnym w rivanolu jest mleczan etakrydyny, który dobrze odkaża skórę. Palec należy moczyć w letnim roztworze przygotowanym według instrukcji na ulotce albo robić okłady z wygodnej wersji żelowej.
- Mydliny – przy braku innych środków, można zanurzyć palec w roztworze szarego mydła (lub innego), co przyspiesza formowanie się ropnia.