Poziom cholesterolu to jeden z parametrów istotnych podczas kontroli stanu zdrowia. Jego zbyt wysoki poziom może świadczyć o rozwoju miażdżycy, a w jej konsekwencji – m.in. chorób sercowo-naczyniowych. Co jednak może sprawić, że jego wartość się podniesie? Jak wpływa na to stres? Wyjaśniamy.
Co to jest stres?
Zdarzyło Ci się kiedyś usłyszeć radę typu „nie stresuj się tyle”? Nie bez powodu! Stres – chociaż jest naturalną reakcją organizmu – w nadmiarze może szkodzić zdrowiu. A czym dokładniej jest?
Stres to reakcja organizmu na doświadczenia oraz zdarzenia wytrącające Cię ze stanu równowagi. To takie, gdy masz poczucie zagrożenia lub te, z którymi nie umiesz sobie poradzić[1]. Zasadniczo – jest to mechanizm przetrwania, który wykształcił się już na poziomie ewolucji. To, co dzieje się w organizmie w sytuacji stresowej, pomaga poradzić sobie w trudnej sytuacji. Wszystko dlatego, że „dobry stres”, czyli tzw. eustres:
- dodaje motywacji do działania;
- zwiększa uważność i koncentrację;
- pomaga szybciej podejmować decyzje;
- pobudza do aktywnego działania[2].
Przydaje się on np. gdy doświadczysz niespodziewanego wypadku i potrzebna jest szybka reakcja. Problem pojawia się, gdy okazjonalny stres zamienia się w przewlekłe uczucie napięcia.
Jakie negatywne skutki może wywołać długotrwały stres?
Przewlekły stres może nieść za sobą bardzo poważne konsekwencje zdrowotne, w obszarach fizycznym, behawioralnym i emocjonalnym. Do najważniejszych można zaliczyć[3]:
- stany napięcia mięśni oraz dolegliwości bólowe (np. pleców i brzucha);
- zaburzenia hormonalne, np. u kobiet związane z cyklem miesiączkowym;
- rozwój chorób układu krążenia, np. nadciśnienia, udaru mózgu, zawału serca czy choroby wieńcowej;
- bezsenność;
- zaburzenia odżywiania;
- rozwój chorób autoimmunologicznych.
Coraz częściej mówi się też o związku między stresem a poziomem cholesterolu. W tym kontekście warto wspomnieć o badaniu przeprowadzonym przez ekspertów brytyjskiego Harvard Medical School. W jego przebiegu przebadano 106 mężczyzn i 93 kobiet pracujących na stanowiskach administracyjnych, w wieku między 45 a 59 lat bez problemów sercowo-naczyniowych. Od badanych najpierw pobrano próbki krwi, a następnie poddano ich stresującym zadaniom. Po ich wykonaniu ponownie pobrano krew. Porównanie rezultatów pokazało średni wzrost poziomu cholesterolu LDL o 5 mg/dl i spadek „dobrego” HDL o 1,6 mg/dl[4]. Chociaż naukowcy nie określili jednoznacznie przyczyn tych zmian, jako „winowajcę” wskazują hormony stresu. Mają one zwiększać wytwarzanie przez wątrobę lipoprotein o niskiej gęstości, które odpowiadają za transport cholesterolu do naczyń krwionośnych, a w efekcie jego gromadzenie się w blaszkach miażdżycowych.
Jak zatem widać, prawdopodobieństwo istnienia związku między poziomem stresu a stężeniem cholesterolu jest wysokie.
Jak zadbać o dobry poziom cholesterolu?
Skoro istnieje związek między cholesterolem a stresem, warto wziąć sobie do serca porady o tym, aby unikać napięcia nerwowego. Aby je zmniejszyć, możesz np.:
- praktykować medytacje;
- prowadzić ćwiczenia oddechowe;
- zrezygnować (tam, gdzie to możliwe) z relacji i sytuacji, które Cię stresują;
- zadbać o odpowiednią porcję ruchu – to dobry sposób na odprężenie;
- zafundować sobie od czasu do czasu relaks w SPA czy masaż.
To jednak nie wszystko. W kontekście cholesterolu ważne są również inne kwestie. Zatroszcz się przede wszystkim o:
- rzucenie palenia;
- ograniczenie do minimum spożycia alkoholu;
- zwiększenie aktywności fizycznej, do poziomu min. 150 min tygodniowo umiarkowanego ruchu[5].
Ważny będzie też Twój sposób odżywiania się. Zdrowa dieta na cholesterol to taka, w której sięgasz po duże ilości warzyw i owoców oraz produktów pełnoziarnistych bogatych w błonnik. Równie istotne jest ograniczenie tłuszczów zwierzęcych na rzecz roślinnych. Możesz to zrobić, np. zamieniając masło na margarynę. Dobrze wybrać taką zawierającą fitosterole, które przyczyniają się do obniżenia poziomu cholesterolu o 7-10% w ciągu 2-3 tygodni, przy dziennym spożyciu 1,5-2,4 g i zachowaniu zdrowego stylu życia oraz zrównoważonej diety[6]. Znajdziesz je np. w margarynie Optima Cardio.
Jak zatem widzisz, na kwestię poziomu cholesterolu należy patrzeć całościowo, nie tylko przez pryzmat stresu. Zadbaj o zdrową równowagę we wszystkich aspektach życia, aby cieszyć się dobrym zdrowiem i samopoczuciem.
[1] https://www.mentalhealth.org.uk/a-to-z/s/stress
[2] N. Ogińska-Bulik, Czy doświadczanie stresu może służyć zdrowiu, Polskie Forum Psychologiczne, 2009, t. 14, nr 1 s. 33-45.
[3] https://www.nfz.gov.pl/gfx/nfz/userfiles/_public/dla_pacjenta/magazyn_ze_zdrowiem/nfz_nr_6.pdf
[4] https://www.health.harvard.edu/newsletter_article/medical-memo-stress-and-cholesterol
[5] https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/physical-activity
[6] https://www.efsa.europa.eu/en/press/news/blood-cholesterol-reduction-health-claims-phytosterols-can