Zakrzepica żył to schorzenie, w którym w naczyniach żylnych tworzą się skrzepliny, które ograniczają przepływ krwi i powodują szereg powikłań. Może dotyczyć zarówno żył powierzchownych, jak i głębokich. Obie formy zakrzepicy różnią się objawami i przebiegiem choroby, ale obie stanowią zagrożenie dla zdrowia. Jak rozpoznać zakrzepicę? Jakie są jej objawy?Czym jest zakrzepica żył powierzchownych?
Zakrzepica żył powierzchownych (SVT, ang. superficial vein thrombosis) to postać zakrzepicy żylnej, w której dochodzi do tworzenia się skrzepów w naczyniach powierzchownego układu żylnego. Obejmuje również powierzchowne zapalenie żył, czyli zakrzepowe zapalenie powierzchownych naczyń żylnych, oraz ropne zakrzepowe zapalenie żył, nazywane septycznym.
Ryzykiem zakrzepicy kończyn dolnych najbardziej obarczone są osoby z przewlekłą niewydolnością żylną. Żylaki są bowiem obecne u 80–90% pacjentów z tym schorzeniem. Powikłaniem zakrzepicy żył powierzchownych może być zakrzepica żył głębokich. [1]
Na czym polega zakrzepica żył głębokich?
Zakrzepica żył głębokich (ZŻG) to poważne schorzenie, w którym skrzepliny tworzą się w obrębie żył głębokich, głównie kończyn dolnych, ale mogą także obejmować inne naczynia, np. żyły trzewne czy żyłę próżną. ZŻG jest częścią szerszej jednostki chorobowej zwanej żylną chorobą zakrzepowo-zatorową (ŻChZZ), która występuje z podobną częstotliwością u obu płci, jednak kobiety są diagnozowane około 1,6 razy częściej. Jest to poważny stan, ponieważ skrzepy mogą się oderwać i – przemieszczając się do płuc – spowodować zatorowość płucną. To z kolei może stanowić zagrożenie życia. [2]
Objawy zakrzepicy żył – jak rozpoznać chorobę?
Zakrzepica żył głębokich i powierzchownych różnią się symptomami, choć niektóre mogą być podobne.
Objawy zakrzepicy żył powierzchownych są zazwyczaj widoczne na powierzchni skóry. Zwykle dotyczy to obszarów, w których znajdują się żylaki, a skrzepy w nich powodują zaczerwienienie, bolesność i zgrubienie. Niekiedy skóra jest cieplejsza, a naczynia wydają się twardsze i wrażliwe na dotyk. Często można wyczuć zgrubienie wzdłuż żył powierzchownych. [1]
W przypadku zakrzepicy żył głębokich często pojawia się ból i obrzęk kończyny, szczególnie jednej nogi. Skóra staje się cieplejsza, może być zaczerwieniona i napięta. W ciężkich przypadkach dochodzi do zmian koloru skóry na siny lub blady, jako rezultat ograniczenia przepływu krwi w nodze. Ból zwykle nasila się przy chodzeniu lub dotykaniu kończyny. [2]
Jak zdiagnozować zakrzepicę?
Diagnoza zakrzepicy żył głębokich może być trudna, zwłaszcza ze względu na to, że objawy mogą przypominać inne schorzenia, takie jak zapalenie żył lub urazy mięśni. Wieloetapowy proces diagnostyczny wymaga starannej oceny klinicznej oraz wykorzystania odpowiednich narzędzi diagnostycznych. [2]
- Ocena kliniczna – polega na wyodrębnieniu charakterystycznych objawów, takich jak ból, obrzęk, zasinienie kończyny, a także na czynniki ryzyka (np. nowotwory, unieruchomienie). Do oceny prawdopodobieństwa wystąpienia ZŻG stosowana może być także skala Wellsa. Na podstawie objawów i historii pacjenta przypisuje się punkty, które pomagają określić ryzyko ZŻG (małe, umiarkowane, duże).
- Badania laboratoryjne – najważniejsze jest oznaczenie stężenia D-dimerów. W przypadku wyniku ujemnego zazwyczaj ZŻG można wykluczyć. Wysokie stężenie D-dimerów sugeruje konieczność dalszej diagnostyki.
- Badania obrazowe – ultrasonografia (USG) jest „złotym standardem” w diagnostyce ZŻG. Wykonuje się test uciskowy oraz badanie Dopplerowskie, które pozwala ocenić przepływ krwi w żyłach.
- Diagnostyka różnicowa – w rozpoznaniu lekarz uwzględni także inne, potencjalne schorzenia, które mogą powodować podobne objawy.
Rozpoznanie zakrzepicy żył powierzchownych obejmuje badanie kliniczne. Jest ono często wystarczające, ponieważ zmiany widoczne są pod skórą. Aby jednak upewnić się, że skrzep nie przeszedł do żył głębokich, czasami również zaleca się wykonanie badania USG. [1]
Leczenie zakrzepicy żył
Leczenie zakrzepicy zależy od lokalizacji i zaawansowania choroby. W przypadku ZŻG stosuje się leki przeciwzakrzepowe, które zapobiegają powiększaniu się skrzepu oraz umożliwiają jego stopniowe rozpuszczenie. Czasem stosuje się również terapię uciskową, która poprawia przepływ krwi w kończynach. W przypadkach powikłanych lub nieodpowiadających na leczenie, konieczna może być interwencja chirurgiczna. W zakrzepicy żył powierzchownych leczenie koncentruje się na zmniejszeniu objawów bólu i stanu zapalnego. [1,2]
Profilaktyka, czyli jak uniknąć zakrzepicy?
W zapobieganiu zakrzepicy żył najważniejsza jest profilaktyka oraz monitorowanie objawów i szybkie podejmowanie działań, gdy pojawiają się niepokojące symptomy. W przypadku istniejących żylaków, stanowiących jedną z najczęstszych przyczyn choroby zakrzepowej, warto zadbać o stan żył. Dostępne bez recepty preparaty pochodzenia roślinnego, w tym zmikronizowane bioflawonoidy, takie jak hesperydyna czy diosmina [3], znajdująca się w leku Diosminex Max. Wpływają one na poprawę mikrokrążenia i napięcie naczyń krwionośnych.
Artykuł we współpracy z marką Diosminex.
Źródła
[1] Jolanta Neubauer-Geryk, Leszek Bieniaszewski, Zakrzepica żył powierzchownych, Forum Medycyny Rodzinnej, Tom 12, Nr 3 (2018), s. 99-101
[2] Maria Kałas, Mariusz Siemiński, Łukasz Skorupa, Zakrzepica żył głębokich —
czy nadal jest wyzwaniem diagnostycznym, Forum Medycyny Rodzinnej
Tom 13, Nr 4 (2019), s. 149-158
[3] Marona H., Kornobis A., Patofizjologia rozwoju żylaków oraz wybrane metody ich leczenia, Farmacja Polska, Tom 65 · nr 2 · 2009, s. 92