W Kościele katolickim pojęcie „unieważnienie ślubu kościelnego” nie istnieje. W wyjątkowych sytuacjach można jednak wystąpić o stwierdzenie nieważności małżeństwa lub dyspensę. Do sądów diecezjalnych trafia rocznie ponad 3 tys. spraw o orzeczenie nieważności sakramentu małżeństwa. Kiedy Kościół dopuszcza taką możliwość i jak wygląda procedura stwierdzenia nieważności małżeństwa?
Unieważnienie ślubu kościelnego — powody
Kościół katolicki w wyjątkowych sytuacjach może stwierdzić nieważność małżeństwa lub udzielić dyspensy. Tę ostatnią można uzyskać, jeśli małżeństwo nie zostało skonsumowane, a przy tym istnieje ważna przyczyna jej udzielenia. Przyczyną mogą być następujące przeszkody, wymienione w prawie kanonicznym:
- wiek – zgodnie z prawem kanonicznym małżeństwa nie może zawrzeć kobieta, która nie ukończyła lat 18, a mężczyzna – 21 lat;
- niemoc płciowa, czyli niezdolność do współżycia fizycznego;
- węzeł małżeński – gdy jedna ze stron jest już w związku małżeńskim;
- różna religia – gdy jedna ze stron nie ma chrztu;
- święcenia – np. ksiądz nie może zawrzeć małżeństwa;
- ślub – dotyczy osób, które złożyły śluby czystości w zakonie;
- uprowadzenie – gdy kobieta została uprowadzona lub była przetrzymywana z zamiarem zawarcia z nią małżeństwa;
- występek – gdy np. mężczyzna zabił męża swojej wybranki;
- pokrewieństwo – gdy małżonkowie są spokrewnieni;
- powinowactwo – np. między mężem a krewnymi żony;
- przyzwoitość publiczna – np. strony żyły w małżeństwie lub wieloletnim konkubinacie;
- pokrewieństwo prawne – chodzi o osoby związane przysposobieniem (adoptujący i osoba adoptowana).
Unieważnienie ślubu kościelnego — jak wygląda oraz cena
Wniosek o unieważnienie ślubu kościelnego rozpatruje sąd kościelny. Taki sąd działa przy prawie każdej diecezji. Najpierw należy wnieść tzw. skargę powodową (odpowiednik pozwu w sądzie cywilnym). Należy w niej podać konkretny powód uzasadniający prośbę, tzw. tytuł, z powodu którego domagasz się unieważnienia ślubu. Na poparcie skargi trzeba również przedstawić dowody (dokumenty, świadkowie, orzeczenia biegłych np. gdy jeden z małżonków cierpi na impotencję).
Wzór pisma, które należy złożyć oraz wszystkie potrzebne informacje można uzyskać bezpośrednio w diecezji lub na jej stronie internetowej.
Do skargi powodowej należy dołączyć również następujące dokumenty:
- świadectwo ślubu kościelnego,
- orzeczenie o rozwodzie (jeśli ślub poprzedzała ceremonia przed kierownikiem USC),
- świadectwa chrztu (wymagana w niektórych parafiach).
Za unieważnienie małżeństwa trzeba ponieść opłatę w wysokości ok. 1500 złotych. Dodatkowo trzeba zapłacić za opinię biegłego, jeśli taki jest powoływany. To koszt rzędu 300-400 zł.
Unieważnienie ślubu kościelnego — czas oczekiwania
W postępowaniu unieważnienia ślubu kościelnego bierze udział powód, pozwany i sędzia, a także tzw. obrońca węzła, który przedstawia argumenty za utrzymaniem małżeństwa. Na procesie nie muszą być obecne obie strony. Jeżeli pozwany nie pojawi się, nie wpłynie to na bieg sprawy.
Unieważnienie ślubu kościelnego trwa około roku i kończy się wydaniem wyroku przez sąd I instancji. Jeśli zawyrokowana zostanie nieważność małżeństwa, sprawa zostaje przekazana do sądu II instancji. Na ostateczną decyzję czeka się pół roku. Jeśli będzie ona zgodna z tą wydaną przez sąd I instancji, małżeństwo uznaje się za nieważne.
W praktyce na unieważnienie ślubu kościelnego czeka się 2 lata, a nawet dłużej.