Surowa i nieprzystępna Syberia, gdzie zima wydaje się trwać wieczność, stała się domem dla wielu narodowości. Choć część jej mieszkańców trafiła tam wbrew własnej woli, nawet w tak trudnych warunkach starano się pielęgnować tradycje, a święta stanowiły ważny czas jedności i wspólnego przetrwania. Świąteczne stoły Syberii to prawdziwy symbol kulturowej mozaiki – łącząc lokalne składniki z obrzędami i smakami przywiezionymi z ojczyzny, budowały namiastkę domu i poczucia wspólnoty.
Wielokulturowa celebracja świąt
Na Syberii, Boże Narodzenie obchodzono na różne sposoby, w zależności od tradycji i wyznania. Rosjanie prawosławni świętowali 7 stycznia według kalendarza juliańskiego. Wigilia była postnym posiłkiem, gdzie głównym daniem była kutiа – słodka potrawa z pszenicy, miodu i maku symbolizująca obfitość. Tradycyjnie dzielono się prosforą, chlebem liturgicznym, popijanym wodą święconą. Staroobrzędowcy, którzy również zamieszkiwali Syberię, dodatkowo celebrowali rytuały śpiewów przy ognisku, mających odgonić złe duchy zimy, a ich domy zdobiły ręcznie wykonane dekoracje z igliwia, suszonych owoców i kolorowych wstążek.
Muzułmańska ludność tatarska, mimo że nie obchodziła Bożego Narodzenia, chętnie włączała się w lokalne zwyczaje, dzieląc się jedzeniem z sąsiadami i organizując wspólne zabawy na śniegu. Z kolei Niemcy nadwołżańscy, przesiedleni na Syberię, wprowadzili zwyczaj pieczenia pierników i zdobienia choinek, które z czasem stały się popularnym elementem także w innych domach. Wspólne rodzinne zdobienie drzewek, przy dźwiękach świątecznych pieśni i zapachu pieczonych jabłek czy orzechów, było symbolem domowego ciepła.
Syberyjskie stoły – prostota i kreatywność
Świąteczne stoły na Syberii były dowodem pomysłowości mieszkańców. W warunkach ograniczonego dostępu do składników podstawą wielu potraw były ryby z syberyjskich rzek, kiszonki, grzyby i jagody. Mięso pojawiało się rzadko, ale miało szczególną wartość. Charakterystycznym elementem świątecznych przygotowań było wspólne gotowanie – lepienie pierożków, wypiek chleba i dekorowanie ciasteczek. To nie tylko tradycja kulinarna, ale i momenty budowania relacji, dzielenia się historiami i pieśniami ludowymi.
Przetrwanie tradycji poza Syberią
Po latach spędzonych na Syberii, powrót do ojczystych krajów nie oznaczał porzucenia syberyjskich zwyczajów. Tęsknota za smakami tamtych lat stała się częścią tożsamości wielu emigrantów. Jak wspomina Sergiusz Czaczkowski, założyciel firmy Weda, która produkuje wyroby mączne:
Po powrocie do Polski brakowało mi smaku Syberii, przede wszystkim pielmieni. Wiedziałem, że nie jestem jedyny, spotykałem się z innymi ludźmi stamtąd, rozmawialiśmy o tym, jak niektórych dań nie znajdziemy w Polsce. No i pomyślałem: nie ma sensu czekać, aż ktoś to zrobi. Zająłem się produkcją pielmieni, to kawałek naszej historii, który trzeba pielęgnować – komentuje Sergiusz Czaczkowski, założyciel firmy Weda, produkującej wyroby mączne marki Mooroz.
Syberyjskie pierożki z różnorodnymi farszami stały się symbolem wspólnego świętowania i przetrwały do dziś, przenosząc ze sobą wspomnienia o trudnych, ale pełnych współpracy czasach. W nowym środowisku wspólne gotowanie i dzielenie się posiłkiem nadal buduje więzi, łącząc przeszłość z teraźniejszością.
Smaki Syberii to więcej niż jedzenie – to historia ludzi, ich przetrwania i wspólnoty. Choć kultury były różne, to idea dzielenia się i współpracy stała się wspólnym mianownikiem świątecznego stołu, którego dziedzictwo trwa do dziś.
Fot. i oprac. na podst.: mat. prasowy Mooroz.