Przewlekłe zaparcia to powszechna i dokuczliwa przypadłość. Dokładna częstość ich występowania jest trudna do ustalenia, ponieważ różne badania używają różnych kryteriów do oceny. Można przyjąć, że nawet 14-16% dorosłych się z nimi zmaga. Sprawdź, co prowadzi do przewlekłych zaparć i jak wygląda postępowanie z nimi.
Czym są przewlekłe zaparcia?
Zaparcia charakteryzuje się jako zmniejszoną liczbę wypróżnień (≤2/tydzień) lub oddawanie stolców twardych, trudności w oddawaniu stolca, oddawanie stolca z bólem i wysiłkiem, czemu często towarzyszy uczucie niepełnego wypróżnienia. Przewlekłym zaparciom często towarzyszą uporczywe wzdęcia.
Przewlekłe zaparcia diagnozuje się wówczas, gdy powyższe objawy utrzymują się przez minimum 3 miesiące. [1]
Jakie są przyczyny przewlekłych zaparć?
Problemy z oddawaniem stolca mogą być spowodowane przez jeden czynnik lub przez wiele przyczyn nakładających się na siebie. Zaparcia dzieli się na pierwotne (idiopatyczne) i wtórne.
W zaparciach idiopatycznych nie występuje choroba organiczna. Jest to najczęstszy typ zaparcia, który rozpoznaje się u ponad 90% chorych. [1], [2]
Zaparcia wtórne są wynikiem czynników biologicznych, środowiskowych i farmakologicznych takich jak:
- choroby jelita grubego (np. uchyłkowatość, rak),
- choroby w obrębie miednicy mniejszej (np. guz macicy),
- choroby odbytnicy i odbytu (np. rak, choroba hemoroidalna),
- choroby metaboliczne i endokrynologiczne (np. cukrzyca, niedoczynność tarczycy),
- choroby ośrodkowego i obwodowego układu nerwowego (np. choroba Hirschsprunga, choroby naczyniowe mózgu, stwardnienie rozsiane),
- choroby psychiczne (np. depresja),
- choroby tkanki łącznej (np. twardzina układowa),
- ciąża,
- stosowanie niektórych leków (np. opioidy, preparaty żelaza).
Przewlekłe zaparcia – długoterminowe rozwiązania
W każdym przypadku, o ile to możliwe, chorobę należy leczyć przyczynowo. Oznacza to, że np. unormowanie hormonów tarczycy będzie pomocne w razie zaparć towarzyszącym niedoczynności tego gruczołu. Jeśli przyczyną przewlekłych zaparć jest stosowanie leków, to warto omówić z lekarzem zmniejszenie dawki lub zmianę preparatu na inny.
Pierwszym etapem objawowego leczenia przewlekłych zaparć jest postępowanie niefarmakologiczne. Polega ono na:
- zwiększeniu ilości błonnika pokarmowego w diecie – błonnik poprawia perystaltykę jelit; znajdziesz go m.in. w pełnoziarnistych produktach, otrębach i warzywach;
- zwiększeniu ilości wypijanych płynów do >3 l dziennie – zmiękczają stolec;
- zmniejszeniu spożywania produktów przyczyniających się do zaparć i wzdęć, np. białe pieczywo, tłusty nabiał, rośliny strączkowe;
- zwiększeniu aktywności fizycznej;
- regularnych próbach spokojnego wypróżniania przez 15-20 min, bez parcia.
Wszystkie te działania na stałe powinny zawitać w życiu osób, które zmagają się z zaparciami, ponieważ nie tylko zmniejszają nasilenie objawów, ale także mogą pomóc w zapobieganiu problemów z wypróżnianiem w przyszłości. [1], [2]
Przewlekłe zaparcia – jakie leki stosować?
Farmakoterapię w przewlekłych zaparciach stosuje się wówczas, gdy metody zachowawcze nie zadziałały. Dawkę leku i preparat lekarz dobiera indywidualnie do potrzeb pacjenta.
Leki pierwszego rzutu to preparaty osmotyczne, czyli makrogole, laktuloza i czopki glicerunowe. W przypadku zaparć wywołanych przez leki opioidowe zaleca się stosowanie leków pobudzających pracę jelit, czyli antranoidy.
Celem zwiększenia komfortu życia, warto również stosować leki na dolegliwości towarzyszące zaparciom, np. tabletki na wzdęcia zawierające symetykon. Lek nie wchłania się z przewodu pokarmowego i nie wchodzi w interakcje z preparatami na zaparcia. [1], [2]
Bibliografia
[1] „Zaparcie”. Dostęp: 30 lipiec 2024. [Online]. Dostępne na: http://www.mp.pl/social/chapter/B16.I.1.39.
[2] J. Daniluk, „Przewlekłe zaparcia — niedoceniany problem kliniczny”, Varia Medica, t. 2, nr 4, Art. nr 4, 2018.