Odczuwane na co dzień emocje mają ogromny wpływ na dolegliwości fizyczne, dlatego stres i ból to dwa nierozłącznie związane ze sobą zjawiska. Jaka jest zależność pomiędzy ostrym bólem a stresem? Co możemy zrobić, żeby złagodzić wywołany nimi dyskomfort?
Czym jest ból ostry?
Ostry ból to mechanizm ostrzegająco-ochronny organizmu. To dzięki niemu cofamy rękę, gdy coś nas poparzy, jest też dla nas informacją o toczącej się chorobie czy stanie zapalnym. Odczuwanie bólu wywołuje szereg reakcji w organizmie, m.in. nasila uwalnianie adrenaliny i hormonu stresu – kortyzolu, a także przyspiesza pracę serca, zwiększa napięcie mięśni i podnosi ciśnienia krwi. Wszystko to ma przygotować organizm do reakcji typu „walcz lub uciekaj”.
Ból ostry utrzymuje się nie dłużej niż 3 miesiące. Występuje nagle i ma jasno określoną przyczynę, np.:
- urazy – złamania, skręcenia, stłuczenia, rany, oparzenia,
- infekcje,
- stany zapalne,
- zabiegi i operacje,
- ostre stany chorobowe, np. zawał serca[1].
Stres i jego wpływ na organizm
Zadaniem stresu jest mobilizacja organizmu do szybkiej reakcji na potencjalnie szkodliwe bodźce. Jeśli trwa on krótko, wywołuje korzystne efekty, jednak długotrwały, przewlekły stres ma udowodniony negatywny wpływ na wiele aspektów zdrowia człowieka. Do jego szkodliwych skutków należą m.in.:
- problemy ze snem,
- zaburzenia lękowe,
- drażliwość,
- choroby układu pokarmowego – np. refluks, wrzody żołądka, zespół jelita drażliwego,
- nadmierne napięcie mięśni,
- nadciśnienie tętnicze,
- wzrost ryzyka zawału serca i udaru mózgu,
- zaburzenia pamięci i koncentracji.
Jak stres wpływa na percepcję bólu?
Stres modyfikuje odczuwanie bólu na kilka sposobów. Przede wszystkim kortyzol wpływa na receptory bólowe w mózgu, uwrażliwia je na bodźce, a przez to zwiększa natężenie dolegliwości. Zwiększone napięcie mięśni również przyczynia się do wystąpienia różnych problemów, np. napięciowego bólu głowy. Ponadto przewlekły stres prowadzi do nasilenia stanu zapalnego w organizmie poprzez uwalnianie substancji prozapalnych. To również zwiększa wrażliwość receptorów na ból.
Aspekty psychologiczne także odgrywają tu dużą rolę. Stres sprawia, że skupiamy większą uwagę na doznaniach bólowych, a negatywne emocje, takie jak lęk czy smutek, mogą wpływać na sposób, w jaki mózg interpretuje i przetwarza bodźce.
Sposoby radzenia sobie z ostrym bólem
W łagodzeniu ostrego bólu stosowane są głównie NLPZ, czyli niesteroidowe leki przeciwzapalne. Działają one poprzez hamowanie aktywności enzymów produkujących prostaglandyny. To cząsteczki pełniące w organizmie różnorodne funkcje – jedną z nich jest rozwój i podtrzymywanie stanu zapalnego i dolegliwości bólowych.
Do NLPZ należy m.in. deksketoprofen, który łagodzi ból o nasileniu małym do umiarkowanego. To lek przeciwbólowy, który może pomóc w łagodzeniu dolegliwości różnego pochodzenia, m.in. po urazach, operacjach, towarzyszących menstruacji czy rwie kulszowej. Co ważne, oprócz standardowego mechanizmu działania wpływa także na przewodzenie bodźców bólowych i w ten sposób zapobiega przekształceniu bólu ostrego w przewlekły[2].
Jednocześnie warto zadbać o psychikę. W sytuacjach stresowych bardzo ważne jest wsparcie psychologiczne – zarówno najbliższych, jak i profesjonalisty, np. psychologa czy psychiatry. W domowym zaciszu możemy wypróbować techniki relaksacyjne, np. głębokie oddychanie. Zadbajmy też o lekką, ale regularną aktywność fizyczną (spacer, joga), a także odpowiednią dawkę odpoczynku i snu.
[1] Woroń, J. (2020). Dlaczego w bólu ostrym należy rozważyć zastosowanie deksketoprofenu? Forum Medycyny Rodzinnej, 14(2): 51-56.
[2] Woroń, J., & Wordliczek, J. (2017). Połączenie tramadolu z deksketoprofenem w praktyce klinicznej: postęp w leczeniu bólu. Lekarz POZ, 3(1): 61-67.