Kolagen – najważniejsze informacje

Kolagen jest substancją, która naturalnie występuje w organizmie praktycznie wszystkich ssaków – w tym również człowieka. Nie spotkamy go jednak u roślin. Kolagen, jako białko budulcowe wielu narządów pełni ważną funkcję strukturalną, będąc najbardziej rozpowszechnionym surowcem macierzy pozakomórkowej. Co to jest kolagen? Jakie właściwości ma kolagen? Dowiedz się, jaką ma budowę, funkcje oraz jak wpływa na zdrowie człowieka.

Co to jest kolagen?

Nazwa kolagen pochodzi od greckich słów: „kolla” oraz „gennan” co oznacza klej i produkować. Kolagen to białko fibrylarne, które stanowi najważniejszy surowiec substancji (macierzy) międzykomórkowej większości tkanek u ludzi i zwierząt – głównie jednak tkanki łącznej, która stanowi ważną ochronę oraz podporę narządów oraz fundament biernego układu narządu ruchu. Kolagen uznawany jest za spoiwo łączące wzajemnie ze sobą komórki – jest on budulcem kości, skóry, ścięgien, zębów, chrząstek, rogówek oka czy też naczyń krwionośnych. Jest on także istotnym polimerem naturalnym, który stanowi około 30% wszystkich białek u człowieka. Kolagen nazywany jest przez wiele osób białkiem młodości, gdyż wspomaga wiele funkcji np. utrzymuje elastyczność, jędrność oraz gładkość skóry, jej poziom nawilżenia oraz prawidłową pracę stawów, jak i zachowanie właściwej elastyczności naczyń krwionośnych czy szybsze gojenie się raz czy zrastanie kości, które były złamane. Dodatkowo, kolagen chroni narządy wewnętrzne w organizmie człowieka (żołądek, nerki, wątrobę i wiele innych) tworząc warstwę zabezpieczającą. Badania pokazują, iż ma on istotny wpływ na układ immunologiczny. Kolagen wspiera mechanizm obronny organizmu przed toksynami czy drobnoustrojami itp. Synteza opisywanego kolagenu odbywa się przeważnie w fibroblastach, gdzie jego budulcem są aminokwasy endogenne.

Kolagen – rodzaje

W literaturze przedmiotu wyróżnione zostały różne rodzaje kolagenu, ze względu na rozmaitość ich form, budowę, skąd chemiczny czy właściwości i stopień usieciowienia. Dotychczas, w ludzkim ciele odkryto kolagen w 28 typach, który różni się charakterystyką. Najważniejsze rodzaje kolagenu to:

Kolagen fibrylarny inaczej włóknisty

  • Kolagen typu I – jest to najbardziej powszechnie występujący i najlepiej poznany rodzaj kolagenu w ciele człowieka. Znajduje się on w tkance, która tworzy blizny, ścięgnach czy tkance łącznej kości. Jest także obecny w skórze oraz tkance podskórnej.

  • Kolagen typu II – występuje tylko w chrząstce np. chrząstkach stawowych. Tworzy włókna wspólnie z kolagenem typu XI.

  • Kolagen typu III – obecny jest w tkance, która tworzona jest z fibroblastów, przed wytworzeniem kolagenu typu I. Kolagen typu III tworzy włókna tkanki łącznej.

  • Kolagen typu V tzw. kolagen śródmiąższowy – obecny jest w obszarze pomiędzy tkanką tworzącą blizny a tkanką na krawędzi blizn. Dopełnia on kolagen typu I.


Kolagen
 tworzący układy sieciowe

  • Kolagen typu IV – występuje w mikrowłóknach międzytkankowych

  • Kolagen typu VII – obecny w tkance nabłonkowej np. skórze czy na powierzchni tętnic.

  • Kolagen typu X – występuje w chrząstkach, wspólnie z kolagenem typu II.


Kolagen
 kotwiczący

  • Kolagen typu VII – obecny jest w śródbłonku tj. tkankach, które tworzą błony śluzowe i wewnętrzne żyły oraz tętnice.

Kolagen, który towarzyszy włóknom o tzw. Przerywanej strukturze helisowej

  • Kolagen typu IX

  • Kolagen typu XII – występuje wspólnie z kolagenem typu I oraz II w wielu tkankach.

Kolagen transbłonowy

  • Kolagen typu XIII – tworzy wiele tkanek np. płytkę nerwowo-mięśniową

  • Kolagen typu XVII – tworzy nabłonek

Kolagen o licznych nieciągłych domenach oraz budowie heikalnej tj. multileksyny

  • Kolagen typu XV – współtowarzyszy kolagenom błony podstawowej oraz obecny jest w proteoglikanach.

  • Kolagen typu XVIII – współtowarzyszy kolagenom błony podstawowej

Jaką budowę ma kolagen?

Kolagen, a dokładniej białka kolagenowe tworzą dość specyficzną strukturę, które w literaturze przedmiotu nazywane są linami. Liny kolagenowe to prawoskrętne, dobrze rozciągliwe superhelisy (tzw. struktura pojedyncza, która jest potrójnie heliakalna o kształcie spiralnym), które tworzone są poprzez nawinięcie trzech pojedynczych, lewoskrętnych polipeptydowych łańcuchów wokół własnej osi. Każdy taki łańcuch polipeptydowy złożony jest z około 1050 aminokwasów, gdzie około 25 % stanowią cykliczne kwasy iminokarboksylowe a 30% glicyna. Łańcuch z potrójnych łańcuchów pojedynczych tj. superhelisa osiągać może długość około 300 nm. oraz posiadać średnicę 1, 5 nm. Stanowi on istotną jednostkę strukturalną kolagenu i nazywany jest tropokolagenem. Kolagenowe supehelisy są bardzo mocne i odporne na działania proteaz tj. enzymów proteolitycznych. Kolagen ma możliwość tworzenia struktur wyższego rzędu np. układy sieciowe czy włókna kolagenowe. Synteza kolagenu swój początek ma w fibroblastach tj. wyspecjalizowanych do tego komórkach.

Na co istotnie wpływa kolagen?

Kolagen jest bardzo ważny dla prawidłowego funkcjonowania organizmu człowieka. Ma on wpływ na układ trawienny, układ krwionośny, różnorodne procesy metaboliczne czy kondycje stawów i skóry. Kolagen w obszarze układu trawiennego, ma realny wpływ wspierający na odnowę uszkodzonych ścian komórkowych. Wspomaga on również leczenie refluksu, chorobę Leśniowskiego-Crohna czy zespół nieszczelnego jelita. Dodatkowo, zaopatrza organizm w aminokwasy, które wykazują lecznicze działanie. Kolagen ma istotny wpływ na naczynia krwionośne, gdzie wspomaga prawidłowe ciśnienie krwi, działa rozluźniająco na naczynia krwionośne a rozszerzająco na tętnice. Jest ważny w walce z wieloma schorzenia układu krwionośnego. W obszarze procesów metabolicznych wpływa na przemianę glukozy w energię. Kolagen także pobudza procesy metaboliczne i sprzyja zrzuceniu zbędnych kilogramów. Ogromny wpływ kolagenu zauważalny jest na stawy, więzadła i ścięgna. Kolagen zapobiega ich stygnięciu oraz opóźnia proces związany z ich degeneracją. Kolagen ma doskonały wpływ na stan skóry człowieka – wpływa na jej jędrność, właściwy pozom nawilżenia oraz elastyczność i gładkość.

Autor artykułu

Artykuł został opracowany we współpracy z serwisem rozkwitaj.pl.