Kariera? Niekoniecznie! Filary życiowe młodzieży to bliscy, zdrowie i rozwój

Badanie przeprowadzone na zlecenie Politechniki Wrocławskiej przez Instytut Badawczy IPC wskazuje, że dla młodych ludzi najważniejsza jest rodzina. Wyniki raportu „Skok w dorosłość” pokazują, że bliskie relacje z najbliższymi mają duży wpływ na różne aspekty życia młodzieży i ich codzienne decyzje. W ankiecie skierowanej do uczniów starszych klas szkół średnich, aż 80% respondentów wskazało rodzinę jako priorytet w życiu, co podkreśla silne więzi z domem. To interesujące odkrycie, biorąc pod uwagę rzadko przypisywane młodym ludziom silne zorientowanie na rodzinę. Jakie czynniki mogą wpływać na ten trend?

Relacje młodzieży są bardzo silnie uwarunkowane doświadczeniem pandemii, edukacji zdalnej, odcięcia od innych młodych ludzi. W tych nowych i niepewnych okolicznościach rodzina stała się dla młodych ludzi „zapleczem emocjonalnym” – jednym z nielicznych znanych i bezpiecznych środowisk. Relacje między bliskimi są przewidywalne, stanowiąc dla uczniów istotne źródło zasobów i wsparcia – wyjaśnia dr Anna Borkowska, psycholożka, wicedyrektorka Centrum Doskonałości Dydaktycznej Politechniki Wrocławskiej

Raport „Skok w dorosłość”, przeprowadzony na zlecenie Politechniki Wrocławskiej, pokazuje, że młodzi ludzie uznają rodzinę nie tylko za podstawową wartość, ale i za główne źródło wsparcia w trudnych sytuacjach. Badania wykazały, że w przypadku problemów, młodzież najczęściej zwraca się o pomoc do rodziców, a następnie do przyjaciół.

Podobne wnioski przyniosły inne badania nad pokoleniem Z, jak raport Uniwersytetu Warszawskiego „Polityczny portret młodych Polaków” oraz publikacja „Młode głowy. Otwarcie o zdrowiu psychicznym” Fundacji UNAWEZA. Wspólnym mianownikiem jest fakt, że rodzina i przyjaciele stanowią główne punkty wsparcia dla młodych, znacznie ważniejsze niż pomoc profesjonalistów takich jak psycholodzy, nauczyciele czy duchowni, do których zwraca się mniej niż 10% badanych.

Rodzina – obecna i przyszła

Ponadto, w badaniu Politechniki Wrocławskiej 40% respondentów stwierdziło, że może polegać na wsparciu rodzeństwa oraz innych członków rodziny. Ta tendencja pokazuje, że choć młodzi ludzie rzadko szukają pomocy poza swoim najbliższym otoczeniem, to zdecydowanie cenią bliskość i oparcie w rodzinie.

Interesującym aspektem jest również to, że młodzi ludzie, stawiając rodzinę na pierwszym miejscu swoich wartości, mogą myśleć nie tylko o tej, z którą aktualnie żyją, ale również o tej, którą planują założyć w przyszłości. Znacząca jest dla nich wizja życia w otoczeniu bliskich, którzy stanowią dla nich wsparcie. To pokazuje, że dla młodego pokolenia priorytety mogą być bardziej ukierunkowane na życie rodzinne niż na karierę zawodową czy osiąganie osobistych sukcesów.

Badani postrzegają rodzinę jako strukturę najbliższych osób, również w kontekście tworzenia w przyszłości związku i ewentualnego posiadania dzieci. W świecie zdominowanym przez technologię nadal stawiamy przede wszystkim na bliskość z drugą osobą. Interpretuję te wyniki jako bardzo naturalne i myślę, że podobnych odpowiedzi udzieliłyby zarówno poprzednie, jak i kolejne pokolenia. Póki bowiem cechujemy się naturą ludzką i każdy z nas jest „zwierzęciem społecznym”, to relacje są dla nas najważniejsze – podkreśla prof. Joanna Rymaszewska, psychiatra, kierowniczka Katedry Neuronauki Klinicznej na Wydziale Medycznym Politechniki Wrocławskiej.

Znaczenie relacji międzyludzkich w życiu młodzieży wyraźnie uwidacznia się w ich odpowiedziach na pytania o wartości, które cenią najbardziej. Na czele listy znajdują się uczciwość i prawość, a tuż za nimi dobre relacje z innymi. Wartości takie jak życzliwość i empatia również są wysoko cenione, co podkreśla wagę, jaką młodzi ludzie przywiązują do międzyludzkich interakcji.

Rozwój ważniejszy niż praca

W obszarze życiowych priorytetów, zdrowie fizyczne i psychiczne zajmuje kluczowe miejsce. Większość młodzieży uznaje je za fundament, umożliwiający dążenie do innych aspiracji życiowych. Z tego względu, znaczenie równowagi między życiem zawodowym a prywatnym (work-life balance) jest postrzegane jako niezbędne dla efektywnej aktywności zawodowej. Ponadto, młodzi ludzie podkreślają wagę ciągłego rozwoju osobistego, który jest dla nich ważniejszy niż sam sukces zawodowy czy kariera. To wskazuje na ich dążenie do unikania stagnacji i ciągłego poszerzania horyzontów osobistych.

Widzimy, jak w ostatnich latach zmienia się definicja dobrej pracy. Młodzi ludzie nie szukają już posady, która w przewidywalnej perspektywie przyniesie im duże pieniądze. Wybierają natomiast taką ścieżkę zawodową, która da im czas na samorealizację oraz pozwoli spędzać dużo czasu z rodziną i przyjaciółmi – zauważa prof. Kamil Staniec, prorektor ds. kształcenia Politechniki Wrocławskiej.

Według raportu „Skok w dorosłość” uczniowie są świadomi, że aktualnie stoją na progu dorosłości i niebawem zaczną samodzielnie stanowić o swoim życiu i swojej ścieżce. Czy już wiedzą, czego chcą od życia? Znajdują się teraz w momencie weryfikacji – zarówno własnych wyobrażeń, jak i ambicji swoich rodziców.

Mówiąc o młodzieży, tak naprawdę mówimy o nas – dorosłych, o szkołach i całym systemie edukacji, o wartościach i o naszej kulturze. To my kształtujemy młodych ludzi, więc warto się zastanowić, jak ich wychowujemy. Do czego przygotowujemy, a od czego odcinamy, choć lubimy ich krytykować jako „płatki śniegu”. Uczniowie pod koniec szkoły średniej są grupą pełną potencjału, ale nie ułatwiamy im wejścia w dorosłość. Do momentu matury system ich nie wspiera w budowaniu i eksplorowaniu świata. Brakuje instytucjonalnych, systemowych obszarów, do których młodzi byliby angażowani, a ich potencjał – wykorzystywany – podsumowuje dr Anna Borkowska.

Wybrane dane z badania

Co jest dla Ciebie ważne w życiu?

Najczęstsze odpowiedzi:

· rodzina – 80,4%

· zdrowie i dobre samopoczucie – 54,8

· przyjaciele – 54,2%

· rozwój osobisty (samorealizacja) – 49,1%

· kariera (sukces zawodowy) – 38%

Kto jest dla Ciebie głównym źródłem wsparcia?

Najczęstsze odpowiedzi:

· rodzice – 62,4%

· przyjaciele i znajomi – 54,1%

· partner/partnerka – 51,5%

· rodzeństwo lub inne osoby z rodziny – 38,3%


Jakimi wartościami kierujesz się na co dzień?

Najczęstsze odpowiedzi:

· uczciwość i prawość – 49,7%

· dobre relacje z ludźmi – 47,7%

· życzliwość – 46,4%

· odpowiedzialność – 42,3%

· empatia – 37,8%

O badaniu

Badanie zlecone przez Politechnikę Wrocławską przeprowadzono w marcu i kwietniu 2024 r. Badanie miało dwie części:

· ilościową – kwestionariusz elektroniczny, który wypełniło 1 060 osób (grupa reprezentatywna m.in. pod względem płci i miejsca zamieszkania),

· jakościową – wywiady grupowe w ośmiu grupach fokusowych złożonych z 64 uczniów liceum (z klas III i IV) oraz technikum (z klas IV i V).