Generacja alfa, dzieci urodzone w drugiej i trzeciej dekadzie XXI wieku, to pokolenie, które niemal od początku swojego życia korzysta ze smartfonów i tabletów. Dzięki temu mają łatwy dostęp do edukacji i mogą zaskakiwać swoją wiedzą o aplikacjach i narzędziach mobilnych. Jednak nowe technologie niosą ze sobą także pewne zagrożenia, zwłaszcza dla młodych użytkowników. Jak świadomie wychować dziecko, aby rozwijało nie tylko umiejętności cyfrowe, ale także społeczne?
Wzrost problemów w edukacji
W USA pojawiają się niepokojące sygnały dotyczące problemów wychowawczych w szkołach, takich jak agresywne zachowanie uczniów czy trudności w opanowaniu umiejętności adekwatnych do wieku, w tym czytania ze zrozumieniem. Problemy te częściowo wynikają z digitalizacji życia dzieci, ograniczenia bezpośrednich kontaktów międzyludzkich i przeładowania informacjami, które mogły zostać zaostrzone przez pandemię. Czy jednak wszystko można zrzucić na technologię?
Długotrwałe skutki nadmiernego korzystania z technologii
Dzieci potrzebują różnych doświadczeń do prawidłowego rozwoju, w tym bodźców sensorycznych: wzroku, słuchu, smaku, węchu i dotyku. Kontakt społeczny z rówieśnikami, rodzicami i innymi osobami jest również kluczowy. Tablety i smartfony tego nie zapewniają.
Coraz krótsze TikToki, rolki na Instagramie czy shorty na YouTube sprawiają, że tzw. attention span, czyli zakres skupienia uwagi dzieci, wciąż się zmniejsza. Widzimy, że trudno jest im skoncentrować się na czynności, która trwa dłużej niż kilka minut, tracą nią zainteresowanie i łatwo się rozpraszają – mówi Aleksandra Dejewska-Wysogrocka, psycholożka i terapeutka zaburzeń odżywiania oraz właścicielka Dejewska Clinic. – Ponadto dzieci z pokolenia alfa coraz częściej są przebodźcowane. Siedzą przed laptopem z tabletem w ręku, podczas gdy w tle odtwarzany jest filmik na telefonie. Zdarza się również, że grają w gry późnym wieczorem, a nawet w nocy, co kończy się bezsennością i problemami z koncentracją. Młody użytkownik ma również możliwość nieustannego odświeżania treści, co może prowadzić do uzależnienia od smartfonów i tabletów – dodaje ekspertka.
Pozytywne aspekty technologii
Technologia może mieć pozytywny wpływ, zwłaszcza w przypadku dzieci z autyzmem, dla których bezpośrednie relacje interpersonalne mogą być trudne. Kluczowy jest jednak umiar i nadzór rodziców. Ważne jest, aby dzieciństwo nie upłynęło im na korzystaniu z urządzeń mobilnych w izolacji, co może prowadzić do problemów z relacjami społecznymi w przyszłości.
Wprowadzenie ograniczeń
Jeśli zauważysz, że Twoje dziecko nie odrywa wzroku od tabletu podczas jedzenia, podróży samochodem czy rozmowy, zareaguj. Warto przygotować strategię działania. Dziecko może reagować złością, płaczem lub buntem, ale ważne jest, aby odpowiednio komunikować swoje intencje.
Pamiętaj, że ważny jest przede wszystkim odpowiedni komunikat i rozmowa. Nie krzycz na dziecko – pokaż mu, że rozumiesz jego frustrację, a ograniczenia nie są karą za coś, co zrobiło – mówi Aleksandra Dejewska-Wysogrocka. – Bądź przy nim, ale nie ulegaj, jeśli zacznie płakać lub okaże gniew. Jeśli to zrobisz, jedynie umocnisz go w przekonaniu, że takie zachowanie przynosi pożądane skutki. Dzieci, zwłaszcza te młodsze, nie potrafią wyrażać emocji tak jak dorośli, dlatego nie bierz do siebie słów, które Twoja pociecha wykrzyczy do Ciebie przez łzy.
Aby ograniczyć czas spędzany przed ekranem, ustal godziny korzystania z urządzeń lub wprowadź automatyczne blokady. Tworzenie profilu dla dziecka na urządzeniach i kontrolowanie odwiedzanych stron również może pomóc. Konsekwentne przestrzeganie zasad jest kluczowe.
Alternatywne sposoby spędzania czasu
Ograniczenia same w sobie mogą prowadzić do frustracji. Dlatego warto zaproponować dziecku alternatywne formy spędzania wolnego czasu, takie jak spacery, czytanie czy gry planszowe. Ważne jest, aby dać dziecku przestrzeń na nudę, która wspomaga kreatywność i umiejętność zarządzania czasem.
Znalezienie złotego środka
Nie da się wychować dzieci urodzonych w trzecim tysiącleciu bez technologii. Ważne jest, aby nauczyć je odpowiedzialnego korzystania z urządzeń mobilnych, ustalić jasne granice i monitorować aktywność w sieci. Podkreślaj, że wartość dziecka nie zależy od drogich gadżetów, ale od jego umiejętności społecznych i emocjonalnych. Unikaj publikowania zdjęć i filmów z jego udziałem, aby chronić jego prywatność i zdrowie psychiczne.