Kości – magazyn wapnia, fosforu i magnezu

Kości stanowią główny magazyn ustrojowy zarówno wapnia, jak i fosforu i magnezu. Nieprawidłowa zawartość tych składników w diecie może – w określonych warunkach – zwiększać utratę masy kostnej i grozić rozwojem osteoporozy. Rola kości w gospodarce wapniowo-fosforanowo-magnezowej zależy od czynników, które zwiększają procesy kościotworzenia oraz od czynników, które nasilają resorpcję tkanki kostnej. Stężenie wapnia, fosforu i magnezu we krwi zależy od wchłaniania jelitowego, uwalniania pierwiastków z kości i wydalania przez nerki

Magnez, fosfor i wapń w organizmie człowieka

Choć wapń należy do najważniejszych jonów przestrzeni zewnątrz- i wewnątrzkomórkowej, w tych obszarach znajduje się tylko 1% wapnia zgromadzonego w organizmie człowieka (99% zmagazynowane jest w szkielecie). Wapń ustrojowy pełni różne role – reguluje przewodnictwo nerwowe, skurcze mięśni, wpływa na krzepnięcie krwi, wydzielanie wielu hormonów i enzymów. 

Ok. 60% magnezu w organizmie zmagazynowane jest w kościach, spora pula znajduje się też w mięśniach i tkankach miękkich, we krwi – niecały 1%. Nawet w przypadku znacznych niedoborów ustrojowych zawartość magnezu we krwi może utrzymywać się w granicach normy.

W układzie kostnym zdeponowane jest ponad 80% fosforu zgromadzonego w organizmie (we krwi – mniej niż 1%). Fosforany należą także do czynników regulujących procesy tworzenia i wzrostu kości oraz procesy rozkładu tkanki kostnej. 

Skład diety a gospodarka wapniowo-fosforanowo-magnezowa

Mała zawartość magnezu w diecie inicjuje jego uwalnianie z kości. Zawartość tego pierwiastka na powierzchni kości ściśle wiąże się z jego poziomem we krwi. Obniżenie stężenia magnezu we krwi aktywuje procesy resorpcji kostnej i ogranicza kościotworzenie. Niedobór magnezu, podobnie jak niedobór wapnia, zwiększa ryzyko osteoporozy. Jednak wapń konkuruje z magnezem o miejsce wchłaniania w jelitach. Bardzo duża podaż wapnia z dietą zmniejsza stężenie PTH we krwi i może zmniejszać wchłanianie magnezu. (Konieczne może być zwiększenie podaży magnezu.) Związki fosforu z wapniem opierają się na współudziale w mineralizacji kości; fosfor może wpływać także na wchłanianie wapnia. Nadmierne spożycie fosforu, przy jednoczesnej małej podaży wapnia, może (w pewnym stopniu) zaburzać gospodarkę wapniową. Dlatego istotne jest zachowanie właściwych proporcji wapnia do fosforu w diecie (ok. 1:1)

W jakich produktach jest magnez, fosfor i wapń?

Dieta zbilansowana pod kątem wapnia, magnezu i fosforu powinna uwzględniać przede wszystkim prawidłową podaż wapnia i magnezu oraz odpowiedni stosunek wapnia do fosforu. 

Niedobory fosforu należą do rzadkości, mogą występować w chorobie alkoholowej oraz u osób przewlekle stosujących leki zobojętniające kwas solny w żołądku. 

W jakich produktach jest magnez? Często w tych samych, co wapń. Źródłem cennych pierwiastków jest mleko i jego przetwory oraz (w mniejszym stopniu) twarda woda pitna, a także produkty zbożowe, rośliny strączkowe, orzechy i nasiona. Spore ilości najlepiej przyswajalnego wapnia, magnezu i fosforu oraz wielu innych makro- i mikroelementów zawiera szklanka mleka