Mianem dyspepsji określa się zespół objawów powodujących dyskomfort związany z przyjmowaniem pokarmów i trawieniem1. Przypadłość tę zamiennie nazywa się niestrawnością. Może ona dotyczyć nawet 20–30 proc. populacji2. Najczęściej występuje dyspepsja czynnościowa, czyli taka, której przyczyny nie są do końca wyjaśnione2. Jakie są objawy dyspepsji i jak radzić sobie z tym problemem? Odpowiadamy!
Dyspepsja (niestrawność) – co to jest?
Na początku pod pojęciem „dyspepsja” kryły się wszelkie objawy związane z górnym odcinkiem przewodu pokarmowego3. Słowo to pochodzi z języka greckiego i w znaczeniu dosłownym oznacza złe trawienie. Dzisiaj za dyspepsję uznaje się ból w nadbrzuszu występujący od co najmniej miesiąca, któremu mogą towarzyszyć inne objawy3. Jest to dokładnie to samo, co niestrawność, zatem pojęcia te używa się zamiennie.
Rodzaje dyspepsji (niestrawności)
Wyróżnia się trzy rodzaje dyspepsji4:
- dyspepsja niediagnozowana – rozpoznawana u osób, które mają dolegliwości dyspeptyczne dopiero od niedawna lub nie były wcześniej diagnozowane,
- dyspepsja wtórna (organiczna) – ma ustaloną organiczną, układową lub metaboliczną przyczynę, która ustępuje całkowicie lub częściowo po wyleczeniu choroby podstawowej,
- dyspepsja czynnościowa – rozpoznawana u osób, u których badanie endoskopowe wykluczyło zmiany organiczne, które mogłyby tłumaczyć zgłaszane objawy3.
Przyczyny dyspepsji (niestrawności)
W przypadku dyspepsji czynnościowej przyczyny nie są do końca wyjaśnione. Przyjmuje się różne hipotezy, np. osłabioną reakcję przewodu pokarmowego na pewne bodźce zewnętrzne, jednak żadna z nich nie została jednoznacznie potwierdzona1.
Przyczynami dyspepsji organicznej są natomiast określone choroby, w tym m.in.1:
- choroba wrzodowa żołądka lub dwunastnicy,
- choroba refluksowa przełyku,
- przewlekłe zapalenie trzustki,
- przewlekłe zapalenie dróg żółciowych,
- nowotwór (np. rak żołądka).
Dyspepsja może być także negatywnym skutkiem przewlekłego przyjmowania niektórych leków, np. niesteroidowych leków przeciwzapalnych, leków przeciwreumatycznych, preparatów żelaza i potasu, czasem też antybiotyków1.
Dyspepsja (niestrawność) – objawy
Objawy niestrawności są różne, a choroba u każdego ma inny przebieg. Nie da się też wskazać jednego objawu, który występowałby u wszystkich chorych1.
Wśród najczęstszych objawów dyspepsji występują1:
- uczucie pełności i wzdęcia – ma się uczucie, jakby w żołądku zalegał pokarm,
- wczesne uczucie sytości – wkrótce po rozpoczęciu posiłku pojawia się uczucie przepełnienia żołądka niepozwalające dokończyć posiłku, choć wcale dużo nie zostało zjedzone,
- ból lub pieczenie w górnej części brzucha – odczuwane jako uczucie gorąca.
Wspomniane dolegliwości zazwyczaj występują tylko w ciągu dnia i często zależą od rodzaju posiłków i czasu ich spożywania1.
Dyspepsji mogą towarzyszyć inne objawy występujące w obrębie górnego odcinka przewodu pokarmowego takie jak odbijanie się treścią pokarmową i ponowne przeżuwanie cofniętego pokarmu, a także nudności i wymioty bez wykrywalnej przyczyny1.
Leczenie dyspepsji (niestrawności)
W dyspepsji organicznej kuracja skupia się na wyleczeniu choroby będącej jej przyczyną lub odstawia się leki powodujące niepożądane dolegliwości. Nie ma natomiast skutecznego sposobu leczenia dyspepsji czynnościowej. Wskazana jest dieta i zmiana trybu życia. Chory powinien unikać pokarmów i napojów powodujących niestrawność, zrezygnować z palenia i często jeść nieobfite posiłki. Ponadto zalecane są preparaty ziołowe, np. mięta, dziurawiec czy siemię lniane1.
Niestety niestrawność lubi nawracać bez względu na podjęte leczenie. W przypadku braku poprawy zaleca się zastosowanie psychoterapii i technik behawioralnych, ponieważ istnieje prawdopodobieństwo, że problemem jest dyspepsja na tle nerwowym, tzw. dyspepsja nerwicowa. Trzeba jednak liczyć się z tym, że objawy w większym lub mniejszym stopniu będą dokuczać już zawsze5.
Bibliografia:
- Marlicz K., Fyderek K., Dyspepsja (niestrawność) – objawy, leki i dieta, Medycyna praktyczna dla pacjentów, 2021.
- Bartnik W., Dyspepsja — co nowego na Kongresie Digestive Disease Week w Chicago w 2011 roku?, Gastroenterologia Kliniczna, 2011, tom 3, nr 3, 99–105.
- Moayyedi P.M., Lacy B.E., Andrews N. i in., Postępowanie w dyspepsji, Medycyna praktyczna dla pacjentów, 2019.
- Dąbrowski A., Marlicz K., Dyspepsja, Medycyna praktyczna dla pacjentów, 2020.
- Waśko-Czopnik D., Dyspepsja czynnościowa, Medycyna po Dyplomie 2011(20); 4(181): 83-87.