Awaryjne metody antykoncepcji – kiedy możemy z nich skorzystać?

Antykoncepcja awaryjna to doraźna metoda zapobiegania ciąży, która znajduje zastosowanie w nagłych sytuacjach. Z tabletek „dzień po” skorzystać można wówczas, gdy doszło do niezabezpieczonego stosunku płciowego lub wybrany sposób ochrony zawiódł. Prawdopodobieństwo zapłodnienia wzrasta w przypadku współżycia w ciągu 5 dni przed owulacją, a także w dniu owulacji. Wynika to z faktu, że właśnie przez taki okres plemniki mogą przeżyć w drogach rodnych kobiety. Aby uniknąć w takiej sytuacji zajścia w ciążę, należy skorzystać z awaryjnej metody antykoncepcji.

W jaki sposób działa tabletka „dzień po”?

Tabletka dzień po stosowana w ramach antykoncepcji awaryjnej zawiera odpowiednie substancje hormonalne. W przypadku Escapelle jest to lewonorgestrel stosowany do 72 godzin po odbyciu stosunku, a w EllaOne octan uliprystalu używany w ciągu 120 godzin od współżycia. Mechanizm działania tych substancji opiera się przede wszystkim na opóźnianiu lub hamowaniu owulacji, czyli procesu uwalniania komórki jajowej z jajników. Trudno precyzyjnie przewidzieć ten moment, dlatego tabletkę należy przyjąć jak najszybciej. U większości kobiet, antykoncepcja awaryjna hamuje owulację jeszcze przed wzrostem stężenia hormonu LH odpowiedzialnego za uwalnianie komórki jajowej. Preparaty te prawdopodobnie działają również poprzez powstrzymywanie przed zagnieżdżeniem się zapłodnionego jajeczka w błonie śluzowej macicy, jednak wiele badań wskazuje brak ich bezpośredniego wpływu na receptory endometrium oraz przyjęcie zarodka.

Czy antykoncepcja hormonalna jest bezpieczna w stosowaniu?

Tabletki dzień po to preparaty hormonalne, dlatego mogą wywoływać pewne działania niepożądane. Poza skutkami ubocznymi w postaci bólów głowy i dolegliwości żołądkowo-jelitowych, środki te wpływają też na przyspieszenie lub opóźnienie krwawienia miesiączkowego. Tabletka może ponadto wchodzić w interakcję z lekami przyjmowanymi na stałe. Ze względu na dużą zawartość hormonów, takie środki powinny być używane jedynie sporadycznie i nie mogą zastąpić standardowych metod antykoncepcji. Aby wykupić tabletkę dzień po, konieczne jest posiadanie recepty. O przepisaniu tych środków zadecydować może dowolny specjalista, dlatego nie musi to być ginekolog. Warto pamiętać, że preparaty te nie podlegają refundacji. Recepta na tabletkę dzień po może zostać wystawiona zdalnie, w ramach odbytej e-konsultacji. Takie rozwiązanie jest korzystne ze względu na fakt, że preparat trzeba przyjąć jak najszybciej. Recepta online na Ellaone może być wystawiona nawet w kilka minut, a następnie zrealizowana w dowolnej aptece.

Jak wysoka jest skuteczność antykoncepcji awaryjnej?

Skuteczność antykoncepcji awaryjnej wynosi nawet 98%, czyli w przybliżeniu jedynie 2 na 100 kobiet zajdzie w ciąże mimo zastosowania tabletki. Na możliwość zaistnienia zapłodnienia wpływa wiele czynników, takich jak faza cyklu kobiety, czas przyjęcia preparatu oraz fakt odbywania kolejnych stosunków bez zabezpieczenia w danym cyklu. Nie bez znaczenia pozostaje także wiek partnerów oraz poziom ich płodności, ponieważ nie każdy stosunek odbyty w okresie owulacji kończy się ciążą. Przekłada się to na dużą rozbieżność danych szacunkowych, a tym samym utrudnia jednoznaczną ocenę skuteczności antykoncepcji awaryjnej rozpatrywanej indywidualnie.

Kiedy można przyjąć tabletkę dzień po?

Kiedy e-recepta Ellaone lub Escapelle zostanie już zrealizowana, tabletkę należy zażyć jak najszybciej. Jeżeli do 3 godzin po jej przyjęciu wystąpią wymioty, preparat może nie zadziałać. Tabletkę dzień po stosować można niezależnie od dnia cyklu, a także o praktycznie dowolnej porze dnia. Jeżeli u kobiety spóźnia się miesiączka, należy przed zażyciem preparatu wykluczyć ewentualną ciążę poprzez wykonanie testu. W razie takiej konieczności, możliwe jest ponowne zażycie tabletki w tym samym cyklu. Potrzebna będzie wówczas nowa recepta Ellaone lub Escapelle. Nie jest to jednak rekomendowane, ze względu na zwiększone ryzyko zaburzeń miesiączkowania. Z tego względu antykoncepcja awaryjna powinna być ponownie stosowana wyłącznie w ostateczności.